حضور ایران در نوبوکو؛ سودمند برای اروپا و منطقه

هر چند جرج بوش رئیس جمهور سابق آمریکا با حضور ایران در پروژه نوبوکو مخالف بود، اما انتظار می رود دولت "باراک اوباما" حداقل در راستای شعار تغییر خود با این امر مخالفت نورزد و به منافع اروپا ومنطقه بی توجهی نکند. 

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و بهره مند بودن از ذخایر عظیم گازی به مراتب گزینه قابل اطمینان تری در مقایسه با سایر کشورها برای صدور گاز به اروپا محسوب می شود و در صورت حضور ایران در این پروژه بدون شک غرب اطمینان خاطر زیادی درباره امنیت انرژی خود خواهد یافت.

آشنایی با طرح انتقال گاز نوبوکو، امتیازهای خاص ایران و چالشهای موجود در مسیر اجرای این طرح، اهمیت حضور ایران در این پروژه را ثابت می کند.

طرح لوله نوبوکو    

خط لوله نوبوکو که سه هزار و 300 کیلومتر طول دارد، گاز دریای خزر و کشورهای آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و عراق را از خاک کشورهایی از جمله ترکیه، بلغارستان، رومانی، اسلواکی و مجارستان به اتریش و اروپا منتقل خواهد کرد و اتحادیه اروپا بر آن است تا به این وسیله با انحصار تهیه گاز اروپا از سوی روسیه مقابله کند.

اتحادیه اروپا بر آن است تا با اجرا و تکمیل پروژه نوبوکو انحصار تهیه گاز از سوی روسیه را بشکند و منابع تامین انرژی خود را متنوع کند.

این پروژه با هزینه ای در حدود 5 میلیارد یورو در سال 2012 تکمیل خواهد شد و 31 میلیارد متر مکعب گاز را از منابع گاز طبیعی منطقه به اروپا منتقل خواهد کرد.

 شرکت های "بوتاش" ترکیه، "بلغارگاز" بلغارستان، "ترانس گاز" رومانی، "ام.او.ال" مجارستان و "او.ام.وی" اتریش، هر کدام با 20 درصد سهم، اعضای کنسرسیوم "نوبوکو" را تشکیل می دهند که مالکیت شرکت "نوبوکو اینترنشنال" را به عنوان مجری پروژه احداث خط لوله صادرات گاز نوبوکو در اختیار دارند. این شرکت که در اتریش ثبت شده و مدیریت آن نیز در دست اتریشی ها است، از پنج کشوری که در مسیر خط لوله صادرات گاز قرار دارند، اجازه ترانزیت گرفته است و می تواند پس از احداث این خط لوله، گاز کشورهای مختلف را پس از دریافت، به اروپا منتقل کند.

پیش بینی می شود که ساخت این شاهراه سال 2010 آغاز شود و برای اجرای آن نیاز به 7 تا 8 میلیارد دلار سرمایه گذاری می باشد.

اهمیت نوبوکو برای ترکیه

ترکیه یکی از حامیان اصلی پروژه نوبوکو محسوب می شود. دلیل این حمایت آن است که آنکارا این پروژه را به عنوان بخشی از طرح خود برای یافتن منابع انرژی جایگزین و همچنین یافتن تامین کنندگان انرژی جدید دنبال می کند تا از متکی بودن به یک کشور خاص به عنوان تامین کننده انرژی ترکیه رهایی یابد.

ترکیه همچنین ابراز تمایل کرده تا ذخایر گازی ایران در جنوب و همچنین صادرات گازی مصر نیز به این پروژه بپیوندد.

موقعیت ایران

ایران با موقعیت استراتژیک خاص خود در خلیج فارس و حوزه خزر، همیشه دارای نقش مهمی در صنایع نفت و گاز جهانی بوده است. ایران پس از روسیه، دومین کشور از لحاظ دارا بودن ذخایر گازی بوده و میزان ذخایر گازی اثبات شده ایران تا سال 2005 ، 5/27 تریلیون متر مکعب بوده است که معادل 16% کل ذخایر جهان است. 

در حال حاضر ایران بیش از 424 میلیون متر مکعب گاز در روز برای واحدهای پتروشیمی، نیروگاه‌ها، صنایع داخلی، تزریق به چاه‌های نفت، مصارف خانگی و صادرات به کشورهای همسایه و بازارهای بین ‌المللی تولید می ‌کند.

راههای صدور گاز ایران به اروپا

احداث خط لوله ای مستقل برای صادرات گاز از مسیر ترکیه، احداث خط لوله صادرات گاز از مسیر اوکراین و استفاده از ظرفیت خط لوله صادرات گاز نوبوکو که از خاک پنج کشور ترکیه، بلغارستان، رومانی، اسلواکی و اتریش عبور می کند، سه گزینه پیش روی ایران برای صادرات گاز به اروپا است که کارشناسان شرکت ملی صادرات گاز ایران، امکان پذیری هر سه گزینه را بررسی می کنند.

چالشهای پیش روی نوبوکو

الف- امنیت قفقاز

طرح نوبوکو در صورت اجرا به همان روش اولیه باید از منطقه قفقاز عبور کند ؛ با نگاهی کوتاه به روند تحولات قفقاز در یک سال گذشته و درگیری نظامی گرجستان و روسیه به دلیل استقلال طلبی اوستیای جنوبی و ادامه تنشها میان دو کشور و نگاه منفی روسیه به پروژه نوبوکو در می یابیم که قفقاز منطقه چندان امنی برای اجرای این پروژه عظیم نیست.   

 ب- نبود ذخایر قابل اطمینان در آسیای میانه

هر چند آسیای مرکزی و حوزه دریایی خزر داری منابع گاز طبیعی هستند اما این منابع به حدی نیست که بتواند نیاز روز افزون اروپا برای گاز را تامین کند و از همین رو بحث استفاده از گاز کشورهای عراق و مصر نیز در این طرح مطرح شده است.

اروپا به دنبال کاهش نیاز خود به گاز روسیه است و منابع گازی کشورهای حاضر در آسیای مرکزی به حدی نیست که بتواند منابع کامل و مطمئنی برای اروپا محسوب شود از همین رو ایران با توجه به امنیت و ذخایر غنی گاز خود می تواند این نگرانی اروپا را رفع کند. 

در همین رابطه چندی قبل شبکه دوم تلویزیون دولتی روسیه در برنامه سیاسی هفتگی خود اعلام کرد : کشورهای شرکت کننده در طرح خط لوله گاز نوبوکو بدون مشارکت ایران، نمی توانند گاز کافی برای انتقال از طریق این خط لوله از دریای خزر به اروپا را بدست آورند. 

ج- نگرانی روسیه 

مقامهای روسی طرح نوبوکو را رقیب طرح خط لوله گاز "جریان جنوبی" این کشور به قاره اروپا می دانند . مسکو به این مسئله پی برده که اروپا در پی کاهش نیاز خود به گاز روسیه است از همین رو تمایل چندانی به اجرای این طرح ندارد زیرا در صورت تکمیل پروژه نوبوکو و آغاز انتقال گاز از این طریق به اروپا، روسیه یکی از مشتریان اصلی خود را از دست می دهد.  

کشورهای شرکت کننده در طرح خط لوله گاز نوبوکو بدون مشارکت ایران، نمی توانند گاز کافی برای انتقال از طریق این لوله به اروپا را تامین کنند.

به گزارش مهر، با توجه به مطالب مندرج در سطرهای بالا متوجه می شویم که غرب ناگزیر به استفاده از ایران به عنوان یک کشور مطمئن در پروژه نوبوکو است ومدیران اجرایی این پروژه نیز با آگاهی از قابلیتهای جمهوری اسلامی ایران بر حضور تهران در این پروژه اصرار دارند.

در همین رابطه در سال گذشته " زی سولت هرنادی" مدیر اجرایی گروه نفت و گاز "ام او ال" مجارستان یکی از شرکت های پیمانکار انجام پروژه نوبوکو در وین به خبرنگاران گفت : اگر بتوانیم گاز ایران را هم به گاز دیگر کشورهای پروژه نوبوکو اضافه کنیم تامین گاز اروپا از طریق این پروژه از یک خیال به یک واقعیت تبدیل خواهد شد.

گفته می شود مقامات بلند پایه ترکیه در نظر دارند تا در نشست امروز خود با رئیس جمهور ترکیه طرح حضور ایران در پروژه نوبوکو را به وی ارائه کنند.

یک منبع آگاه ترک که خواست نامش فاش نشود ، ضمن اعلام این خبر به خبرنگار مهر گفت :" آنکارا تصمیم خود برای اجرای پروژه گاز نوبوکو را گرفته و درصدد است تا حمایت آمریکا برای استفاده از حداکثر توان ظرفیت این پروژه را به دست آورد از همین رو مقامهای ترک در جریان سفر باراک اوباما به ترکیه از وی خواهند خواست مخالفت خود را با شرکت ایران در این پروژه کنار گذارد."

-------------------------

گزارش : عبدالحمید بیاتی